Normal
0
21
false
false
false
SR-CYR
X-NONE
X-NONE
U godišnjaku programa za multidisciplinarna istraživanja zavičaja "Traganja", objavljenom ovih dana, odštampan je i tekst o pčelarima Aleksinca koji su proslavili ovaj grad tokom istorije, kako u zemlji, tako i u inostranstvu. Kompletan tekst možete pročitati u ovoj vesti.
Pčelarstvo je od davnina bilo omiljeno zanimanje poljoprivrednika u aleksinačkom kraju, pre svega zbog odličnih pašnih uslova kojima naš kraj obiluje. Dolaskom bagrema kao vrste, uslovi su se dodatno poboljšali. Tokom poslednja dva veka pčelarstvo Aleksinca je iznedrilo veći broj pčelarskih poslenika koji su ga proslavili kako u zemlji, tako i u svetu. Opština Aleksinac je jedna od retkih opština u Srbiji koja ima zaista veliki broj pčelara, trenutno čak oko 600 građana gaji pčele. Razvoj pčelarstva kulminirao je 2007. godine, kada je na Svete Vrače, 14. novembra, Skupština opštine Aleksinac proglasila opštinu Aleksinac za Prvu pčelarsku opštinu u Srbiji. Za to su najviše zaslužne bogate aktivnosti Društva pčelara Aleksinac, koje je preporodilo pčelarstvo i dalo mu jednu još savremeniju dimenziju. Aktivnosti Društva su na visokom nivou, počev od bogatih obrazovnih delatnosti (Društvo je bilo domaćin Drugog kongresa pčelara Srbije, kao i nekoliko međunarodnih skupova i pčelarskih kurseva, svake godine organizuje po petnaestak predavanja, ekskurzije, bori se protiv trovanja pčela…), preko pčelarske izložbe "Festival meda" koja je pokrenuta 2005. godine, saradnje sa opštinom Aleksinac i nevladinim organizacijama CHF i LEDIB sa kojima su ostvareni brojni projekti, pa do zasađivanja medonosnog bilja i obogaćivanja pčelinje paše. Društvo je u saradnji sa Ministarstvom poljoprivrede organizovalo i prvi srpski seminar o evropskim standardima higijene hrane u pčelarskoj proizvodnji.
Inače, najveću javnu afirmaciju, aleksinačko pčelarstvo doživljava tek od kraja devetnaestog veka. Na žalost, malo je zapisanih informacija o tome. Jedan od prvih zapisa objavljen je još u časopisu Pčelar, daleke 1898. godine, kada je sveštenik Lazar M. Martinović iz Žitkovca pisao o razvoju pčelarstva tokom devetnaestog veka. Sve do sredine XIX veka pčelarilo se isključivo vrškarama, a onda je Jovanča Mladenović iz Aleksinca nabavio prve savremene košnice, koje su stradale u ratu. Prve naredne košnice sa pokretnim saćem nabavio je Arhimandrit Danilo u manastiru Sveti Roman, a za njim i trnjanska crkva Sveta Petka. Te 1898. godine Obrad Vrbić iz sela Tešice imao je preko 50 košnica sa pokretnim saćem, za njim su sledili pop Laza Martinović i Jovan mlinar iz Žitkovca, pop Mileta i Bogomir S. Janković iz Grejača, kao i pop Života iz Kuline. Najveći podstrekač i učitelj pčelarstva bio je starešina pošte i telegrafa u Aleksincu, Milivoje K. Prendić, koji je zainteresovanima nabavljao sve što je potrebno od opreme, a imao je pčelinjak savremenih košnica od ugleda. Na pčelinjaku crkve Sveta Petka, koji je bio u vlasništvu Moravske poljoprivredne podružine, i koji je imao više vrsta košnica i dosta opreme, često je zainteresovane pčelare podučavao pčelarenju savremenim košnicama sveštenik Lazar M. Martinović. Gospoda Milivoje K. Prendić iz Aleksinca i sveštenik Lazar M. Martinović iz Žitkovca bili su prvi poverenici Srpskog pčelarskog društva 1898. godine za Niški okrug.
Aleksinac je iznedrio jednog od verovatno, šire gledano, najpoznatijih pčelara, kasnije i urednika časopisa Pčelar od 1921. do 1933. godine, Jovana P. Jovanovića, rođenog u Aleksincu 1865. godine. Njegovi tekstovi i danas plene pažnju pčelara u pomenutom časopisu, kao i 11 njegovih pčelarskih knjiga. Radio je kao učitelj u Petrovcu na Mlavi gde se i zaljubio u pčele pod uticajem igumana Metodija koji je bio starešina manastira Vitovnica, kao i Kragujevcu, gde je čak biran za predsednika opštine. Poznavao je engleski, nemački, češki, poljski i druge slovenske jezike, što ga je u to doba učinilo glavnim prenosiocem svetskih pčelarskih iskustava u Srbiju.
Jovan P. Jovanović
Velikim slovima u istoriju aleksinačkog pčelarstva upisano je i ime protojereja stavrofora doktora Stevana M. Dimitrijevića, velikog pčelara o kome se u javnosti malo zna, rođenog 1866. godine. Bio je član Srpskog pčelarskog društva od aprila 1900. godine. Prota Stevan je u to vreme bio rektor čuvene Bogoslovsko-učiteljske škole u Prizrenu u koju je došao po završetku Kijevske duhovne akademije početkom školske 1899. godine. Protu Stevu je s pčelom sprijateljio njegov otac Mijalko, poreklom iz Kratova, kao i vredna majka Mladena (Dena), rodom iz Soko Banje. Oni su kao izvrsni voćari i vinogradari kod svog sina razvili i veliku ljubav prema pčelarstvu, koju je on posle završene Beogradske bogoslovije, radeći kao učitelj u selima Darosava kod Lazarevca, Ušće kod Obrenovca i u manastiru Sveti Stefan u Lipovcu kod Aleksinca, prenosio i na svoje đake i na ostalo seosko stanovništvo. A kada je došao u Prizren za rektora Bogoslovsko-učiteljske škole 1899. pokazao je sve svoje umeće, ne samo kao rektor i profesor, nego kao pravi narodni učitelj izgradivši i veliki pčelinjak. Njegovo ime nosi danas Tehnička škola i jedna ulica, obe u rodnom gradu. U rodnom Aleksincu je podigao spomen crkvu, koja je nedavno i renovirana, 2009. godine.
Njegov učenik sveti vladika Nikolaj Velimirović, koji ga je nazvao „Anđeo Božji za južnu Srbiju“, pišući o njegovom trudu, uporedio ga je s pčelom: „Prota Steva je sam po sebi kao karakter nesumnjivo jedna velika i originalna ličnost u srpskom narodu ovog stoleća. Trudoljublje prote Steve prosto ne podleže opisu kao ni trudoljublje pčele“.
Prota Stevan Dimitrijević
Jedan od najuspešnijih pčelara praktičara svih vremena u Aleksincu, svakako je bio Marjan Ž. Stoiljković, rođen 1872. godine, koji je u svojoj kući čak priredio stalnu pčelarsku izložbu, a putem preko 100 tekstova u časopisu Pčelar, afirmisao pčelarstvo Aleksinca širom Srbije. Na žalost, njegove kuće i pčelinjaka danas više nema, mada se zna njena lokacija, ali je na starom aleksinačkom groblju ostao monumentalan porodični spomenik u vidu košnice, koji je uradio čuveni inženjer Divac iz Beograda. Veličina spomenika, ornamenti i zapisi na njemu ostavljaju dubok utisak o Marjanovoj ljubavi prema porodici i pčelama. Po rečima njegovih savremenika bio je odličan pčelar, veliki gospodin i vredan domaćin. Poreklom je iz sela Mozgova. Inače, bio je pešadijski potpukovnik i, kako piše na njegovom spomeniku, racionalni pčelar.
Marjan Ž. Stoiljković sa porodicom 1905. godine
Spomenik Marjana Ž. Stoiljkovića na aleksinačkom groblju
OVDE možete pogledati slike starog i novog Aleksinca, uz pesmu "Aleksincu, grade kraj Morave".
Autor teksta:
Dr med. Rodoljub Živadinović
Šalje se...