ISTORIJAT ČASOPISA „SRPSKI PČELAR“
U drugoj polovini 19. veka u Srbiji počinje obnova privrede, počinju da se udružuju stočari, voćari, ratari pa i pčelari. Tako je 1869. godine registrovano Srpsko poljoprivredno društvo, koje je u svom sastavu imalo Stočarsku sekciju, a u okviru ove Sekcije postojala je i registrovana Grana za pčelarstvo. Prve podružine Srpskog poljoprivrednog društva osnovane su u Čačku i Šapcu 1872. godine, a zatim su se naglo počele osnivati i u drugim mestima. Istorijsku ulogu u informisanju i prosvećivanju najšire javnosti u oblasti poljoprivrede, pa i pčelarstva, u Srbiji imao je veoma cenjeni časopis „Težak“, nedeljni ilustrovani list za poljsku privredu i organ Srpskog poljoprivrednog društva, koji je redovno izlazio (sa prekidima 1876-1878, i 1914-1919. zbog ratova). Srpsko poljoprivredno društvo u saradnji sa Pčelarsko-voćarskim zadrugama organizuje takmičenje među pčelarima po većini okruga ondašnje Srbije. Sve je to pozitivno uticalo na razvoj i unapređenje našeg prilično zaostalog pčelarstva.
Pionirski poduhvat Dragutina Posnikovića, činovnika iz Beograda, zanesenog u budućnost modernog pčelarstva u Srbiji zavređuje istinska i trajna priznanja. On je uložio celu svoju ušteđevinu od 50 zlatnika i 10. januara 1883. godine pokrenuo prvi ilustrovani časopis „organ za srpske pčelare“, pod imenom „Pčela“. Polovinom 1885. godine zbog opšte mobilizacije i odlaska urednika u rat časopis je prestao izlaziti. Po povratku iz rata Posniković nije imao materijalnih sredstava da ga ponovo pokrene.
U prvom broju „Pčele“, u uvodniku pod naslovom „Naš program“, koga je potpisalo uredništvo, iznet je program sa šest glavnih zadataka:
1. Da zastupamo i potpomažemo interese srpskih pčelara i pčelarstva uopšte;
2. Da uklanjamo sve teškoće, koje su kod nas smetale napredovanju ovoj korisnoj privrednoj radnji;
3. Da pratimo, saopštavamo i objašnjavamo sve nove pronalaske na polju pčelarstva, kao i sve ono što bi išlo u prilog srpskim pčelarima, i uopšte donosilo koristi racionalnom (umnom) pčelarstvu;
4. Da upoznamo naš svet teorično i praktično sa novim načinom pčelarenja, i da što više raširimo pčelarstvo sa Đerzonovim košnicama;
5. Da očiglednom nastavom dajemo prilike za praktično izučavanje i temeljnije usavršavanje u racionalnom pčelarstvu.
6. Da radimo na osnivanju pčelarskog društva.
Prvi srpski pčelarski časopis je izlazio pod imenom „Pčela“. Kasniji pčelarski časopisi menjali su ime, ali ne i ciljeve što ih je još Posniković postavio. Ti isti ciljevi se protežu i u našem današnjem časopisu.
Časopis je svojim pisanjem podstakao pčelare na udruživanje. Tako je 1. jula 1897. godine (po julijanskom kalendaru) iz Petrovca upućen „Poklič“ mlavskih pčelara – poziv na prvi srpski pčelarski zbor u Kraljevini Srbiji. Sazivači prvog srpskog pčelarskog zbora su: Iguman Metodije, starešina manastira Vitovnice; Jovan P. Jovanović, učitelj; Milosav Bogdanović, trgovac; Ljuba F. Popović, sveštenik; Todor Naumović, trgovac; Marinko Petrović, učitelj; Sava Ilić, trgovac; Milan Jevremović, trgovac; Anta Ristić, kafedžija; Mijajlo Jovanović, težak; Gligorije Petrović, učitelj i Steva Mijailović, terzija.
Prvi pčelarski zbor je održan 7. avgusta 1897. godine, u prisustvu preko 60 pčelara i prijatelja pčelarstva, u osnovnoj školi u Jagodini. Zbor je otvorio iguman Metodije, u prisustvu izaslanika Ministra narodne privrede g. Milovana Marinkovića. Tada je doneta jednoglasna odluka da se obrazuje Srpsko pčelarsko društvo. Izabran je privremeni odbor za izradu pravila i uređenje društva, u koji su ušli Aleksa M. Živanović, iguman Metodije, Dragutin Dimitrijević, Jovan P. Jovanović, Milovan Marinković i Steva Veljanović.
Privremeni odbor je izradio pravila za obrazovanje Srpskog pčelarskog društva i sazvao drugi zbor pčelara u Kraljevini Srbiji. Zbor je održan 31. oktobra 1897. godine u domu Srpskog poljoprivrednog društva u Beogradu u prisustvu preko 160 pčelara i prijatelja pčelarstva. Zbor je otvorio predsednik privremenog odbora Aleksa M. Živanović. Po konstituisanju zbora, pročitana su i usvojena pravila Društva. Pošto predsednik zbora izjavi, da je Srpsko pčelarsko društvo formirano obavljen je upis članova i izbor uprave. Za predsednika upravnog odbora izabran je Aleksa M. Živanović sekretar ministarstva narodne privrede, za podpredsednika F. Tobolar industrijalac a za blagajnika Steva Veljanović telegrafista. Za članove upravnog odbora Ilarion Vesić arhimandrit, Kosta Glavinić profesor Velike škole, Triša Đorđević trgovac, Velimir Stefanović pukovnik u penziji i Josif Kovačević profesor. Za predsednika nadzornog odbora Milan R. Antić načelnik ministarstva narodne privrede u penziji a za članove Svetozar Milojević načelnik ministarstva finansija i Milan Arsenijević trgovac.
Iako je Srpsko pčelarsko društvo u svom naslovu nosilo nacionalno opredelenje nikada nije nosilo bilo kakve nacinalističke podele. U njemu, kao i danas, pčelari se nisu delili po nacionalnosti, već su se okupljali s iskrenim pčelarskim osećanjima, dobrim međunacionalnim i međuljudskim odnosima i zajedničkim interesima.
Na prvoj sednici Uprave Srpskog pčelarskog društva, održanoj 26. novembra 1897. godine u Beogradu, odlučeno je da društveni list „Pčelar“ otpočne izlaziti 1. januara 1898. godine a da urednik bude Aleksa M. Živanović, koji izjavi da se izbora prima i da će ovaj posao vršiti bez ikakvog honorara od strane društva.
Odbor je usvojio program po kome će se uređivati i izdavati društveni list „Pčelar“:
„1. Da se u rubrici Članaka pretresaju kako praktična tako i teorijska pitanja iz celokupne grane pčelarstva;
2., da se u Dopisima iznosi stanje pčelarstva u pojedinim našim krajevima;
3., da se u Javnoj govornici odgovara na sva pitanja iz pčelarstva, koja društvu budu upućena;
4., da se u listu marljivo obrađuju rubrike: Beleške, Pčelarski glasnik, i prikaz knjiga i novina po pčelarskoj grani, i
5., da se štampaju oglasi samo po granama iz pčelarstva.
List da izlazi mesečno najmanje na jednom tabaku, sa naslovnom slikom i ilustracijama i da mu je cena za Srbiju 4 dinara a van 5 franaka ili 2 forinta a. vrednosti.“ (Pčelar 2/1898, strana 45)
Naslovna strana prvog broja časopisa „Pčelar“
Prvi broj „Pčelara“ imao je tiraž 1.000 primeraka, drugi 1.500 a treći 2.000 primeraka. Časopis „Pčelar“ je do kraja 1902. godine, do prestanka izlaženja, uređivao Aleksa – Aca M. Živanović.
Prvi svetski rat je opustošio Srbiju. Narod je desetkovan, privreda uništena, pčelarstvo takođe pretrpelo ogromnu štetu. Pčelari su ginuli u ratu a pčelinjaci propadali. Drastično je smanjen i broj pčelara i broj pčelinjih društava. Po završetku rata, trebalo je sve počinjati iz početka. Počeli su stasavati novi pčelari, nicati novi pčelinjaci i obnavljati se stari. Ipak je trebalo mnogo vremena da se obnovi rad Srpskog pčelarskog društva. Isto je obnovilo rad tek 21. aprila 1920. godine, a od 1. januara 1921. godine, nakon punih 18 godina, počelo je ponovo da izdaje časopis „Pčelar“. Urednik je bio Jovan P. Jovanović, školski nadzornik u penziji, koji ga uređuje sve do 1. januara 1934. godine, kada su se spojili „Pčelar“ i „Srpski pčelar“ i združeni nastavili izlaženje pod imenom „Pčelar“, kao organ Srpskog pčelarskog društva u Beogradu i Srpske pčelarske zadruge u Rumi, i pod tim imenom i danas izlazi.
Drugi svetski rat je Srbiji doneo okupaciju i bratoubilački rat. Ratna razaranja nisu poštedela ni pčelarstvo. Časopis „Pčelar“ je sa povremenim prekidima ipak izlazio i u perodu od 1941. do 1945. godine. U oslobođenoj Srbiji, 1946. godine nastavlja sa redovnim izlaženjem.
Srpsko pčelarsko društvo je samostalno delovalo do 21. aprila 1963. godine, kada se spojilo sa Savezom pčelara SR Srbije i stvorilo jedinstvenu organizaciju za celu teritoriju SR Srbije, pod nazivom Društvo pčelara SR Srbije. Na vanrednoj skupštini održanoj 22. decembra 1973. godine, usvajanjem novog statuta, Društvo pčelara SR Srbije se reorganizovalo u Savez organizacija pčelara SR Srbije.
Časopis „Pčelar“ je do 1963. godine bio organ Srpskog pčelarskog društva. Od 1963. do 1965. godine organ Društva pčelara SR Srbije. Od 1965. do 1974. delovao je kao organ Društva pčelara SR Srbije, Saveza pčelara SR Bosne i Hercegovine, Saveza pčelarskih društava SR Makedonije i Saveza pčelara SR Crne Gore. Od 1974. do 1977. godine organ Saveza organizacija pčelara SR Srbije, Saveza Pčelara SR Bosne i Hercegovine, Saveza pčelarskih društava SR Makedonije i Saveza pčelara SR Crne Gore. U periodu od 1978. do maja 1983. godine je organ Saveza pčelarskih organizacija SR Srbije, Saveza Pčelara SR Bosne i Hercegovine, Saveza pčelarskih društava SR Makedonije i Saveza pčelara SR Crne Gore. Od maja 1983. do juna 1991. godine izlazi kao organ Saveza pčelarskih organizacija SR Srbije, SAP Vojvodine, SAP Kosova, Saveza Pčelara SR Bosne i Hercegovine, Saveza pčelarskih društava SR Makedonije i Saveza pčelara SR Crne Gore. Od juna 1991. godine do danas izlazi kao organ Saveza pčelarskih organizacija Srbije.
Kroz dugu istoriju svoga izlaženja časopis „Pčelar“ je imao i uspona i padova. To se najbolje uočava ako pogledamo neke statističke podatke o njegovom tiražu. Od 1921. pa do 1929 godine tiraž se kretao od 1.000 do 1.500 primeraka. Od 1929. do 1938, godine tiraž se povećao na 6.000, što je bio najveći tiraž u dotadašnjoj istoriji časopisa. U periodu od 1945. do 1971. godine časopis je životario sa tiražom od 1.000 primeraka u početku, da bi na kraju tog perioda dostigao 3.500 primeraka. U 1972. godini dolazi do promena i u pčelarskoj organizaciji i u časopisu. Savez se aktivira, raste broj i aktivnost opštinskih organizacija i tiraž časopisa ubedljivo raste. Od 1976. do 1980. tiraž je porastao sa 8.000 na fantastičnih 12.000 primeraka. Ovo je bio najveći domet koji je dotle jedan pčelarski časopis u tadašnjoj SFRJ dostigao. Od 1980. godine opada broj pretplatnika i tiraž pada 1982. na 8.000. Od 1983. do 1987. godine tiraž se održava na 8-10.000 primeraka. Od 1988. tiraž opada, a 1994. godine pada na samo 5.000. Godine 1995. i 1996. broj članova i tiraž časopisa se, zbog bonova za benzin, povećao na 11.000. Od 1997. do 1999. godine tiraž se održavao na 10.000 primeraka. U periodu od 2000. do 2004. godine tiraž je bio konstantan i iznosio je 9.000 primeraka. Od 2005. godine tiraž konstantno raste. Tako je 2005. godine tiraž bio 9.500, a 2006. godine 10.000 primeraka. U 2007. godini, zahvaljujući registraciji pčelara preko SPOS-a i štampanju pored ćiriličnog i na latiničnom pismu, časopis „Pčelar“ je dostigao najveći tiraž u svojoj dugoj istoriji od 14.500 primeraka.
Od 2016. godine, na inicijativu tadašnjeg zamenika predsednika SPOS-a Milutina Petrovića, na predlog IO SPOS-a, a odlukom Skupštine SPOS-a iz februara 2015. godine, časopis „Pčelar“ menja ime u časopis „Srpski pčelar“ čime se vraća korenima, i prvi broj pod novim imenom izašao je januara 2016. godine.
Na kraju smatram za dužnost da iskažem svoje poštovanje, zbog njihovog velikog truda i doprinosa razvoju pčelarstva na ovim prostorima, i pomenem sve urednike časopisa „Pčelar“ od 1934. godine do danas, a to su:
Od 1. 1.1934. do 31. 3. 1937. godine: Tihomir Jevtić.
Od 1. 4.1937. do 30. 9. 1939. godine: Nedeljko Divac.
Od 1. 10.1939. do 31. 12. 1947. godine: Milenko Milošev.
Od 1. 1.1948. do 31. 12. 1961. godine: Nedeljko Divac – ponovo.
Od 1. 1.1962. do 30. 4. 1963. godine: Bogoljub Erić.
Od 1. 5.1963. do 31. 12. 1963. godine: Radomir Mihailović.
Od 1. 1.1964. do 31. 5. 1973. godine: dr Bogoljub Konstantinović.
Od 1. 6.1973. do 31. 4. 1974. godine: Milorad Mandić.
Od 1. 5.1974. do 31. 8. 1977. godine: Radovan-Aga Markov.
Od 1. 9.1977. do 18. 10. 2000. godine: Prvoslav Nešić.
Od 19. 10.2000. do 31. 1. 2001. godine: prof. dr Mića Mladenović.
Od 1. 2. 2001. do 6. 2. 2004. godine: Slobodan Lazović.
Od 7. 2. 2004. do 13. 7. 2007. godine: dr med. Rodoljub Živadinović.
Od 14. 7. 2007. do 7. 3. 2008. godine: Milanka Vorgić.
Od 8. 3. 2008. do 22. 5. 2010. godine: Rajko Pejanović.
Od 23. 5. 2010. do 22. maja 2012. godine: Aleksandra Mihajlović.
Od 23. 5. 2012. do 24. 5. 2014. godine: Rajko Pejanović – ponovo.
Od 25. 5. 2014. do 13. 8. 2014. godine: dr med. Milan S. Matejić.
Od 14. 8. 2014. do 8. 9. 2014. godine: dr med. Rodoljub Živadinović – ponovo (v.d.).
Od 9. 9. 2014. do 20.8.2016: dr med. Milan S. Matejić – ponovo.
Od 21.8.2016. do danas: ing. Vlastimir Spasić.
Šalje se...