Srpski pčelari su profesoru Jovanu Živanoviću s pravom dodelili epitet „otac racionalnog pčelarstva“, jer u plejadi najumnijih naših pčelara, njemu, svakako, pripada posebno mesto. Jovan Živanović je bio vrsni intelektualac, svestrano obrazovan i zanesen u budućnost modernog pčelarstva u Srbiji. Njegovi poduhvati zavređuju istinska i trajna priznanja, i srpski pčelari mu ista i odaju. Ove godine se navršilo sto godina od smrti profesora Jovana Živanovića (1841-1916). Međutim, ima neka moć u dobrim ljudima, oni su jaki i posle smrti. Događa se da i posle sto godina oni i dalje žive, po svojim rečima, a najviše po delima.
O Jovanu Živanoviću, o „srpskom Đerzonu“, kako su ga nazivali Česi, mnogo se pisalo i piše. Nakon veka od njegove smrti, mnogi eksponati, dokumenti i knjige, pričaju o ovom neobičnom čoveku koji je kroz ceo svoj život preplitao dve sasvim različite nauke – filologiju i pčelarstvo. Možda je ta neobičnost i razlog zbog koga je jedan profesor Karlovačke gimnazije počeo da se bavi uzgojem pčela na jedan, u to vreme, neobičan način.
Danas, razmišljajući o njemu, ja ga zamišljam kao čoveka, vizionara, koji stoji na brdu iznad Sremskih Karlovaca, i svemu dotadašnjem, pa i načinu pčelarenja, uzvikuje „O, sancta simplicitas!“, stvarajući planove o postavljanju srpskog pčelarstva na moderne, naučne osnove.
Jovan Živanović je na polju pčelarstva postigao veoma značajne uspehe, i kao praktičar i kao pisac. Naime, prihvativši teoriju o pčelarstvu poljskog naučnika Đerzona, te preuzevši tehnologije pčelarenja najboljih nemačkih, odnosno evropskih stručnjaka onog doba, tokom svog životnog veka iste je usavršio i doveo do savršenstva. Moglo bi se reći da je on prvi preneo u Srbiju svetski tok razvoja pčelarstva, konstrukcijom svoje čuvene „amerikanke“ sa 16 okvira.
Počeo je da pčelari sa 34 godine i sa 8 košnica pletara, da bi kasnije imao 400 košnica svoje konstrukcije i oko 40 oglednih košnica različitih konstrukcija (Pčelar 1975, str. 290-295; Pčelar 1991, str. 291-296; Pčelar 1996, str. 335). Veoma brzo je motivisao i inspirisao mnoge pčelare, koji su sa primitivnog pčelarenja košnicama pletarama brzo prešli na rad sa modernim košnicama sa pokretnim saćem. Živanovićeva uloga u modernizaciji srpskog pčelarstva, sasvim sigurno se može okarakterisati kao revolucionarna.
Profesor Jovan Živanović, sa Ilarionom Ruvarcem, rektorom Karlovačke bogoslovije, osnovao je i katedru za pčelarstvo, tada drugu u Evropi, na kojoj je radio kao profesor punih 26 godina i edukovao veliki broj mladih pčelara. On je uložio i velike napore, te 1. oktobra 1896. godine pokrenuo ilustrovani pčelarski časopis pod imenom “Srpski pčelar”. Kasniji pčelarski časopisi menjali su ime, ali ne i ciljeve koje je postavio Živanović, da isključivo rade na unapređenju pčelarstva u Srbiji.
Njegov rad nastavili su njegovi potomci, sin Žarko (1875-1933) i unuk Borivoje (1914-1997). Danas, praunuk Žarko, zajedno sa svojim potomcima, objedinjuje iskustva predaka. Na ponos i čast.
Priredio: Milan S. Matejić
Šalje se...